می دانیم که همه ی انسان ها کتاب مقدس را به زبان اصلی آن، یعنی زبان های عبرانی و یونانی نمی خوانند. دلیلش نبود این کتاب ها نیست. کتاب مقدس به زبان عبری و یا یونانی پیدا می شود. تمام عالمان و دانشجویان الهیات این زبان ها را در دانشگاه ها فرا می گیرند تا کتاب مقدس را به زبان اصلی بخوانند. ( برای خواندن تورات به زبان اصلی، یعنی عبرانی، اینجا را کلیک کنید و برای خواندن انجیل به زبان اصلی، یعنی یونانی، این قسمت را کلیک کنید). عالمان روحانی بیشتر اوقات کتاب مقدس را به زبان اصلی مطالعه می کنند. ایمانداران دیگر نیز، اغلب کتاب مقدسی که به زبان خودشان نوشته شده است را مطالعه نمی کنند. کتاب مقدسی که آنها در دست دارند، به زبانی که متوجه می شوند، ترجمه شده است. به خاطر همین کتاب مقدس به زبان اصلی به اندازه ی کتاب مقدس های ترجمه شده، یافت نمی شود. این بدان معنا نیست که “کتاب مقدس به زبان اصلی” گم شده و یا تغییری در مضمون آن شده است. بعضی ها اینطوری فکر می کنند. بهتر است قبل از این که حرفی بزنیم و نتیجه ای بگیریم، به روند ترجمه ی کتاب مقدس نگاهی بیاندازیم. این مقاله در این باره نوشته شده است.
ترجمه و برگردان
در کل ما باید اساس ترجمه کردن را درک کنیم. مترجم ها گاهی وقتی “اسم ها” را ترجمه می کنند، بجای معنی به صدا ی آن توجه می کنند. به این کار “نقل عين تلفظ کلمه يا عبارتى از زبانى بزبان ديگر و یا حرف به حرف نويسى” می گویند. نمودار بعدی فرق بین ترجمه معنایی و ترجمه ی حرف به حرف نویسی را به ما نشان می دهد. کلمه ی “الله” را می توان به دو صورت به زبان ما ترجمه کرد. می توانیم با استفاده از ترجمه ی معنایی این کار را بکنیم: “خدا” و یا از روش دوم استفاده کنیم: ” الله”.
با توجه به افزایش اخیر مبادلات کلمات بین زبان های انگلیسی و عربی، انگلیسی زبانان معنای کلمه ی “الله” را متوجه می شوند. ترجمه ی اسامی و کلمات کلیدی به هر دو روش صحیح است. البته باید در نظر داشت که کلمات ترجمه شده به زبان مقصد تا چه اندازه مورد قبول استفاده کنندگان آن زبان بوده است.
سپتوآگینتا یا هَفتادگانی
اولین ترجمه ی کتاب مقدس در سال 250 قبل از میلاد صورت گرفته است. کتاب عهد عتیق، از زبان عبرانی به زبان یونانی ترجمه شده است. این ترجمه ها سپتوآگینتا یا هَفتادگانی نامیده می شوند و خیلی مهم و ارزشمند هستند.عهد جدید به زبان یونانی نوشته شده است؛ به خاطر همین بسیاری از نقل و قول های عهد عتیق از سپتوآگینتا ی یونانی گرفته شده است.
ترجمه ی معنایی و ترجمه ی حرف به حرف نویسی سپتوآگینتا یا همان هفتادگانی
نمودار بعدی تاثیر این روند را بر ترجمه های معاصر کتاب مقدس نشان می دهد. با هم نظری به مراحل ترجمه می اندازیم.
عهد عتیق اصلی که به زبان عبری نوشته شده است، در قسمت 1 قرار دارد؛ این عهد عتیق را می توان در نسخه های خطی سواحل دریای مرده و متون ماسورتیک پیدا کرد. سپتوآگینتا یا هَفتادگانی از زبان عبرانی به زبان یونانی ترجمه شده است و در نمودار مابین قسمت اول و دوم قرار دارد. عهد جدید به زبان یونانی نوشته شده است. در قسمت دوم هم عهد جدید وجود دارد هم عهد عتیق. قسمت سوم نیز نشان می دهد که کتاب مقدس اصلی به زبان های معاصر و امروزی ترجمه شده است. می بینیم که کتاب مقدس هم از زبان یونانی و هم از زبان عبری به زبان معاصر ترجمه شده است. مترجمان در ترجمه ی کتاب مقدس از دو روش ترجمه ی معنایی و ترجمه ی حرف به حرف نویسی استفاده کرده اند و یا بعضا از بین دو روش یکی را انتخاب کرده اند.
سپتوآگینتا یا هَفتادگانی به تمامی سوالاتی که راجع به عوض شدن مضمون کتاب مقدس است، جواب می دهد
سپتوآگینتا یا هَفتادگانی تقریبا در سال 250 قبل از میلاد ترجمه شده است. مضمون این متون ترجمه شده با متون اصلی عین هم هستند. این نشان می دهد که کتاب عهد عتیق کمه کم تا بعد از 250 سال قبل از میلاد مسیح عوض نشده است. سپتوآگینتا صد ها سال توسط یهودیان، مسیحیان و حتی بت پرستان در خاورمیانه و دریای مدیترانه خوانده می شد. حتی امروزه نیز از آن در خاورمیانه استفاده می کنند. اگر مضمون عهد عتیق دچار تغییر شده بود، پس می بایست مضمون سپتوآگینتا هم تغییر می کرد. ولی می بینیم که آنها یکی اند.
مثلا اگر در شهر اسکندریه ی مصر، کسی متن سپتوآگینتا را تغییر میداد، می بایست فرقی بین آن سپتوآگینتا و دیگر سپتوآگینتا ها در شهر های مختلف وجود داشت؛ اما می بینیم که اینطور نیست همه ی آنها عین هم هستند. پس با توجه به این دلایل می توان نتیجه گرفت عهد عتیق هیچ تغییری نکرده است.
جایگاه سپتوآگینتا در ترجمه
سپتوآگینتا در ترجمه های معاصر و مدرن نیز به کار برده شده است. امروزه مترجمان برای ترجمه کردن قسمت های سخت و دشوار عهد عتیق از سپتوآگینتا استفاده می کنند. ترجمه ی یونانی عهد عتیق خیلی واضح و روشن است. ترجمه ی بعضی از بخش ها ی زبان عبری کتاب مقدس که مترجمان در ترجمه ی آنها دچار مشکل می شوند، با استفاده از سپتوآگینتا آسان می شود. مترجمان در تعجب اند که چگونه این سپتوآگینتا که در حدود 2250 سال قبل نوشته و برگردانده شده است، کار ترجمه را برای آنها آسان می کند.
وقتی ما ترجمه ی معنایی و ترجمه ی حرف به حرف نویسی را درک کنیم، سپتوآگینتا به ما نشان خواهد داد که کلمه ی “مسیح” از کجا آمده است؛ زیرا که کلمه ی “مسیح” متعلق به عیسی است. اگر می خواهیم انجیل را بفهمیم باید اینرا قبول کنیم. در مقاله ی بعدی به این موضوع خواهیم پرداخت.