قُرَیش نام قبیله ایی بود که در پیش از اسلام بر بخشی از حجاز فرمان میراندند و از توانمندان عرب بودند. محمد پیامبر اسلام از این طایفه بود. سوره ی قریش درباره ی وحدت و میثاق می نویسد:
“به خاطر وحدت قبیله ی قريش، الفتشان هنگام كوچ زمستان و تابستان [خدا پيلداران را نابود كرد]…”
سوره ی قریش، آیه ی 1 تا 2
سوره ی یونس نیز از زمانی سخن می گوید که محمد پیامبر اسلام، پیام الهی را برای این قبیله آورده بود:
“آيا براى مردم شگفت آور است كه به مردى از خودشان وحى كرديم كه مردم را بيم ده و به كسانى كه ايمان آورده اند مژده ده كه براى آنان نزد پروردگارشان سابقه نيك است کافران گفتند اين [مرد] قطعا افسونگري آشكار است.”
سوره ی یونس، آیه ی 2
وقتی که بعضی از افراد این قبیله، سخنان پیامبر را نپذیرفتند، سوره ی القمر به آنها اینگونه هشدار داد:
“آيا كافران شما از اينان [كه برشمرديم] برترند يا شما را در نوشته ها[ى آسمانى] خط امانى است؟ (يا مى گويند ما همگى انتقام گيرنده [و يار و ياور همديگر]يم. زودا كه اين جمع در هم شكسته شود و پشت كنند. بلكه موعدشان قيامت است و قيامت [بسى] سخت تر و تلختر است.”
سوره ی القمر، آیه ی 43 تا 46
سوره ی یونس همچنین توضیح می دهد که اگرچه بیشتر پیامبران توسط مردم خود نادیده گرفته شده بودند (مانند قبیله ی قریش)، یک استثنا وجود دارد – یونس نبی.
“چرا هيچ شهرى نبود كه [اهل آن] ايمان بياورد و ايمانش به حال آن سود بخشد. مگر قوم يونس كه وقتى [در آخرين لحظه] ايمان آوردند عذاب رسوايى را در زندگى دنيا از آنان برطرف كرديم و تا چندى آنان را برخوردار ساختيم.”
سوره ی یونس، آیه ی 98
یونس نبی برای قومی بیگانه فرستاده شده بود. با این حال آن قوم او را پذیرفتند و پیام او را قبول کردند. اما او نمی خواست مسئولیتی که بر دوش داشت را بپذیرد. او تلاش می کرد که از زیر بار این وظیفه شانه خالی کند. ولی ماهی بزرگی او را بلعید. در سوره ی القلم می بینیم که وقتی او در شکم ماهی بود چگونه توبه کرد و مسئولیت رسالت خود را پذیرفت.
“پس در [امتثال] حكم پروردگارت شكيبايى بورز و مانند همدم ماهى [=يونس] مباش آنگاه كه اندوه زده ندا در داد. اگر لطفي از جانب پروردگارش تدارك [حال] او نمی کرد قطعا نكوهش شده بر زمين خشك انداخته مى شد. پس پروردگارش وى را برگزيد و از شايستگانش گردانيد.”
سوره ی القلم، آیه ی 48 تا 50
عیسی مسیح نیز مانند محمد پیامبر، نزد قوم خود (یعنی یهودیان) فرستاده شده بود. یهودیان او را به جادوگری متهم و از پذیرش او خودداری کردند. بدین ترتیب، عیسی مسیح نیز از نشانه و علامت یونس نبی سخن گفت. این نشانه و علامت چیست؟
مردم به صلاحیت عیسی مسیح شک داشتند
عیسی مسیحیان ، “آبهای زنده” را به رحمت گناهکاران ، با یافتن گمشده ها ، رحمت می کند و همه کسانی را که می خواهند وارد پادشاهی خدا شوند ، دعوت می کند.
ما دیدیم که چگونه کتاب انجیل تعالیم، قدرت شفابخشی و معجزات عیسی مسیح را توصیف می کند. عیسی از کسانی که پیام او را دریافت کرده اند ( از جمله خود ما)، میخواهد که او را بپذیریم. “آب حیات”، “رحمت برای گناهکاران” و “پیدا کردن کسانی که گم شده اند” از وعده های اوست. او از تمامی کسانی که می خواهند وارد ملکوت خداوند شوند، دعوت می کند.
رهبران و روحانیون دینی که در زمان عیسی زندگی می کردند، به خاطر این تعالیم خیلی سردرگم شده بودند. این رهبران دینی شبیه امامان و روحانیون امروزی بودند. آنها به صلاحیت عیسی مسیح شک داشتند. برای مثال، آیا او واقعا اختیار این را داشت که به افراد خطاکار و گناهکار رحم کند و آنها را ببخشد؟ آیا او اختیار این را داشت تا فدیه ی تمام کسانی که وارد ملکوت خداوند خواهند شد را پرداخت کند؟ بدین ترتیب، این رهبران دینی برای تایید صلاحیت عیسی مسیح، از او نشانه و علامتی خواستند. کتاب انجیل مکالمه ی بین آنها را اینگونه بیان می کند:
عیسی مسیح از نشانه و علامت یونس نبی سخن می گوید
” در این وقت عدّهای از علما و فریسیان به عیسی گفتند: «ای استاد میخواهیم نشانهای به ما نشان بدهی». او جواب داد: «نسل شریر و بی وفا نشانهای میخواهند و تنها نشانهای كه به آنها داده خواهد شد، نشانهٔ یونس نبی است. همان طور كه یونس سه روز و سه شب در شكم یک ماهی بزرگ ماند، پسر انسان نیز سه شبانه روز در دل زمین خواهد ماند. در روز داوری مردم نینوا برمیخیزند و مردم این زمانه را محكوم میكنند، زیرا مردم نینوا وقتی موعظهٔ یونس را شنیدند، توبه كردند. حال آنکه شخصی كه در اینجاست، از یونس بزرگتر است.”
انجیل متی 41-38: 12
یونس نبی از دیدگاه تاریخ
عیسی مسیح با اشاره به یونس نبی پاسخ آنها را داد. در نمودار زیر، خواهید دید که یونس نبی حدود 800 سال قبل از عیسی مسیح زندگی کرده است.
یونس نبی در قرآن
یونس نبی کتابی نوشت که همین کتاب جزئی از کتاب های عهد عتیق است. قرآن درباره ی او چنین می گوید:
“و در حقيقت يونس از زمره فرستادگان بود. آنگاه كه به سوى كشتى پر بگريخت. پس [سرنشينان] با هم قرعه انداختند و [يونس] از باختگان شد. [او را به دريا افكندند] و عنبرماهى او را بلعيد در حالى كه او نكوهشگر خويش بود و اگر او از زمره تسبيحكنندگان نبود، قطعا تا روزى كه برانگيخته مى شوند در شكم آن [ماهى] مى ماند.”
سوره ی الصافات، آیه ی 139 تا 144
یونس نبی را یک ماهی بزرگی بلعید زیرا او می خواست از دستور خدا بگریزد. خدا به یونس نبی گفته بود که مردم نینوا را به توبه فراخواند. شهر نینوا در نزدیکی شهر موصل در عراق واقع شده است. محقق و یکی از مترجمان مشهور قرآن به زبان انگلیسی، عبدالله یوسف علی، درباره ی این آیه چنین می گوید:
” این فقط یک اصطلاح است. این مسئله، مسئله ی مرگ و زندگی یونس نبی بود. اگر او در شکم ماهی توبه نمی کرد، نمی توانست تا روز رستاخیز که همه ی مردگان در آن روز زنده می شوند، از آنجا بیرون بیاید.”
ادداشت 4125 عبدالله یوسف علی، مترجم قرآن
بدین ترتیب، می بینیم که طبق گفته های یوسف علی، مترجم برجسته ی قرآن، اگر او توبه نمی کرد، در شکم ماهی می مرد و فقط در روز رستاخیز زنده می شد.
کتاب یونس نبی
کتاب یونس نبی حاوی جزئیات بیشتری درباره ی زمانی است که او در داخل شکم ماهی بود. او آن حادثه را چنین توصیف می کند:
” به دستور خداوند، یک ماهی بزرگ یونس را بلعید و یونس مدّت سه شبانهروز در شکم ماهی بود. یونس در شکم ماهی نزد خداوند، خدای خود دعا کرد و گفت: «در هنگام تنگی تو را خواندمو تو مرا مستجاب فرمودی.از اعماق دنیای مردگان،برای کمک زاری کردم و تو مرا شنیدی. تو ای خداوند، مرا به اعماق دریا فرو بردی و آبها مرا پوشاندند و تمام موج های پر قدرت تو از سر من گذشتند. خیال کردم که از پیشگاه تو رانده شدهامو دیگر عبادتگاه مقدّس تو را نخواهم دید. آبها روی مرا پوشاندند، گودی ها دور مرا گرفتند و علفهای دریا دور سرم پیچیدند. به اعماق کوهها فرو رفتم، به سرزمینی که دروازههایش تا به ابد بستهاند.امّا تو ای خداوند، خدای من،مرا از اعماق زنده بیرون آوردی. وقتی در حال مرگ بودم،به نزد تو، ای خداوند دعا کردمو دعای من به پیشگاه مقدّس تو رسید. کسانیکه بُتهای باطل را پرستش میکنند،وفاداری خود را به تو فراموش کردهاند. امّا من تو را سپاس خواهم گفت.برای تو قربانی خواهم کرد و نذرهای خود را بجا خواهم آورد.نجات در دست خداوند است.» سپس خداوند به ماهی دستور داد که یونس را به خشکی بیاندازد و ماهی، یونس را در خشکی قی کرد.”
یونس، 10-1: 2 و 1:17
“نشانه ی یونس” چیست؟
همانطور که می دانیم، اگر در مورد صلاحیت داشتن شخصی (به عنوان مثال، عیسی مسیح) شک و تردیدی وجود دارد، آن شخص باید با نشان دادن قدرت، پیروزی و موفقیتش، صلاحیت خود را اثبات کند. عیسی مسیح در دفاع از صلاحیت خود، به زندگی یونس نبی اشاره کرد، که چگونه به مدت سه روز در “دیار مردگان” بود. در طی این سه روز، یونس از فرمان خدا سرپیچی کرد و به همین دلیل “او از جانب خدا طرد شد”. یونس سه روز در اعماق تاریکی بود و دور از دید خدا. این علامتی برای ما نیست. چرا عیسی برای اثبات صلاحیت و اقتدار خود زندگی یونس را انتخاب کرد؟
این نخستین بار نیست که ضعف و مرگ به عنوان علامت نشان داده می شوند. اشعیای نبی در مورد خادمی که در آینده قرار است بیاید، نبوت کرده بود.
اشعیا گفته بود که این خادم توسط مردم مورد تحقیر و نفرت قرار خواهد گرفت و همه فکر می کنند که او توسط خدا مجازات شده است. او از میان زندگان جدا و در کنار شریران دفن خواهد شد.
این خواست خدا خواهد بود که آن برده را خرد و تحقیر شود. این خواست خدا نیز عجیب است. این شبیه به وضعیتی است که یونس نبی در آن قرار داشت و به خاطر این عیسی مسیح به آن اشاره کرد.
برای درک بیشتر این موضوع، آخرین سخنان یونس را که در شکم ماهی دعا می کرد، در نظر بگیرید. او در پایان دعای خود چنین می گوید: “رستگاری در پروردگار است”. ما نبوت درباره “شاخه ی آینده” را خواندیم که نام آن “عیسی” خواهد بود. نام “عیسی” به چه معنی است؟ در زبان عبری، این اسم به معنی “خداوند نجات می دهد” است. یونس نبی در دعای خود اذعان داشت که او (و ما) نیاز به نجات دارد و خود خداوند ناجی است. دعای او هر دو نیاز ما را منعکس می کند: نیاز ما به نجات و خداوندی ناجی است. نام عیسی مسیح (به عبری یاهشوا) بیانگر همین حقیقت است. یونس نبی نیز در شکم ماهی این واقعیت را تصدیق و اعتراف می کند: “نجات در خداوند است”. این معنی اسم عیسی است.
عیسی مسیح مکالمه ی خود را با دینداران یهودی با یادآوری ساکنان شهر نینوا به پایان می رساند (یونس نبی برای موعظه به آن شهر فرستاده شده بود). در نتیجه، مردم شهر نینوا به سخنان یونس ایمان آورده و توبه کردند. اما دیندارانی که به عیسی مسیح گوش می دادند، نمی خواستند توبه کنند. آنها نمی خواستند نیاز خود به “نجات یافتن” را اعتراف کنند. ما باید به قلب خود توجه کنیم. ما شبیه کدام یک از آنها هستیم: بیشتر شبیه ساکنان توبه کننده ی نینوا یا یهودیانی که نمی خواستند اعتراف کنند؟ خودتان را متعلق به کدام دسته حس می کنید؟
ما همچنان به مطالعه ی زندگی عیسی مسیح می پردازیم. چگونه نشانه ی یونس نبی در زندگی او به تحقق پیوست؟
چگونه خداوند پس از پایان خدمت عیسی مسیح انسان ها را نجات خواهد داد؟