شاید هیچ بخشی از انجیل به اندازه عنوان «پسر خدا» که بارها توسط حضرت عیسی مسیح (ع) در انجیل استفاده شده، بحث و جدل ایجاد نکرده باشد. این اصطلاح در انجیل دلیل اصلی گمان بسیاری مبنی بر تحریف انجیل است. موضوع تحریف انجیل از قرآن (اینجا )، سنت (اینجا ) و همچنین نقد علمی متون (اینجا ) بررسی شده است. نتیجه گیری قطعی این است که انجیل تحریف نشده است. پس از این اصطلاح «پسر خدا» در انجیل چه برداشتی داریم؟
گاهی اوقات فقط شنیدن یک اصطلاح، بدون تلاش برای درک معنای آن، می‌تواند به نتیجه‌گیری نادرستی منجر شود. به عنوان مثال، بسیاری در غرب، علیه اصطلاح «جهاد» که زیاد در رسانه‌ها ظاهر می‌شود، واکنش نشان می‌دهند. آنها معتقدند که این اصطلاح به معنای «جنگجوی دیوانه»، «کشتن افراد بی‌گناه» یا چیزی مشابه است. در واقع، کسانی که برای درک این اصطلاح وقت می‌گذارند، یاد می‌گیرند که به معنای «مبارزه» یا «تلاش» است و این می‌تواند مبارزه‌ای علیه طیف گسترده‌ای از نیروها، از جمله مبارزه شخصی با گناه و وسوسه باشد. اما بسیاری این را نمی‌دانند
ما نباید در مورد اصطلاح «پسر خدا» دچار همان اشتباه شویم. در این مقاله به بررسی این اصطلاح خواهیم پرداخت، خواهیم فهمید که از کجا آمده، چه معنایی دارد و چه معنایی ندارد. سپس در موقعیتی آگاهانه قرار خواهیم گرفت که بتوانیم به این اصطلاح در انجیل پاسخ دهیم
عنوان ‘پسر خدا’ از کجا آمده است؟
پسر خدا یک عنوان است و ریشه ای در انجیل ندارد. نویسندگان انجیل این اصطلاح را ابداع یا آغاز نکردند. مسیحیان نیز آن را ابداع نکردند. ما این را می‌دانیم زیرا این اصطلاح برای اولین بار در زبور، مدت‌ها قبل از اینکه شاگردان عیسی مسیح (ع) یا مسیحیان زنده باشند، در بخشی که توسط حضرت داوود (ع) حدود ۱۰۰۰ سال قبل از میلاد الهام گرفته شده است، استفاده شده است. بیایید ببینیم این اصطلاح برای اولین بار در کجا آمده است
چرا امّت‌ها شورش نموده‌اند و طوائف در باطل تفکر می‌کنند؟
پادشاهان زمین برمی‌خیزند و سروران با هم مشورت نموده‌اند، به ضد خداوند و به ضد مسیح او؛
که بندهای ایشان را بگسلیم و زنجیرهای ایشان را از خود بیندازیم
او که بر آسمانها نشسته است می‌خندد. خداوند بر ایشان استهزا می‌کند
آنگاه در خشم خود بدیشان تکّلم خواهد کرد و به غضب خویش ایشان را آشفته خواهد ساخت
و من پادشاه خود را نصب کرده‌ام، بر کوه مقدّس خود صهیون
فرمان را اعلام می‌کنم، خداوند به من گفته است، تو پسر من هستی امروز تو را تولید کردم
از من درخواست کن و امّت‌ها را به میراث تو خواهم داد و اقصای زمین را ملک تو خواهم گردانید
ایشان را به عصای آهنین خواهی شکست؛ مثل کوزهٔ کوزه‌گر آنها را خرد خواهی نمود
و الآن ای پادشاهان تعّقل نمایید! ای داوران جهان متنبّه گردید
خداوند را با ترس عبادت کنید و با لرز شادی نمایید
پسر را ببوسید مبادا غضبناک شود و از طریق هلاک شوید، زیرا غضب او به اندکی افروخته می‌شود. خوشابحال همهٔٔ آنانی که بر او توکّل دارندمزامیر ۲
در اینجا گفتگویی بین «خداوند» و «مسیح او» می‌بینیم. در آیه ۷ می‌بینیم که «خداوند» (یعنی الله) به مسح شده می‌گوید که «… تو پسر من هستی ؛ امروز من پدر تو شده‌ام…» این در آیه ۱۲ تکرار می‌شود، جایی که به ما توصیه می‌کند «پسرش را ببوسید…». از آنجایی که خدا صحبت می‌کند و او را «پسر من» می‌نامد، عنوان «پسر خدا» از همین جا سرچشمه می‌گیرد. این عنوان «پسر» به چه کسی داده شده است؟ به «مسیح او» داده شده است
به عبارت دیگر، عنوان «پسر» در سراسر متن به جای «مسح‌شده» استفاده شده است. دیدیم که مسح‌شده = مسیح، و این مزمور نیز جایی است که عنوان «مسیح» از آن سرچشمه گرفته است. بنابراین عنوان «پسر خدا» از همان متنی سرچشمه می‌گیرد که اصطلاح «مسیح» یا «کریستوس» ریشه در آن دارد – در نوشته‌های الهام‌شده‌ی زبور که ۱۰۰۰ سال قبل از ظهور حضرت عیسی مسیح (ع) نوشته شده است.
دانستن این موضوع به ما اجازه می‌دهد تا اتهامات مطرح شده علیه عیسی در دادگاهش را درک کنیم. در زیر نحوه بازجویی رهبران یهود از او در دادگاهش آمده است
‘القاب عیسی: جایگزین‌های منطقی برای ‘پسر خدا
و چون روز شد، اهل شورای قوم یعنی رؤسای کهنه و کاتبان فراهم آمده، در مجلس خود او را آورده
لوقا ۲۲: ۶۶-۷۱
گفتند، اگر تو مسیح هستی به ما بگو. او به ایشان گفت، اگر به شما گویم مرا تصدیق نخواهید کرد.
و اگر از شما سؤال کنم جواب نمی‌دهید و مرا رها نمی‌کنید. لیکن بعد از این پسر انسان به طرف راست قوّت خدا خواهد نشست.
همه گفتند، پس تو پسر خدا هستی؟ او به ایشان گفت، شما می‌گویید که من هستم.
گفتند، دیگر ما را چه حاجت به شهادت است؟ زیرا خود از زبانش شنیدیم
رهبران یهود در آغاز بازجویی از عیسی، از او می‌پرسند: «آیا تو مسیح هستی؟» (آیه ۶۷). وقتی کسی این‌گونه سؤال می‌پرسد — «آیا تو ‘کسی’ هستی؟» — نشان می‌دهد که مفهوم «کسی» از پیش در ذهن او وجود داشته و اکنون صرفاً در پی نسبت دادن آن به شخص مورد نظر است. به همین ترتیب، اینکه رهبران یهود چنین سؤالی را مطرح کردند، نشان می‌دهد که مفهوم «مسیح» در ذهن آنها ریشه‌دار بوده است. پرسش آنها در واقع درباره تطبیق عنوان «مسیح» با شخص عیسی بود
اما نکته جالب اینجاست که در چند جمله بعد، پرسش آنها شکل دیگری به خود می‌گیرد: پس تو پسر خدا هستی؟
Are these titles the same?
They are treating the titles ‘Christ’ and ‘Son of God’ as equivalent and interchangeable. These titles were two sides of the same coin. (Isa does reply in-between with ‘son of man’. This is another title coming from a passage in the book of Daniel which we cannot deal with here since we are focused on ‘son of God’). Where did the Jewish leaders get the idea of the equivalence of ‘Christ’ and ‘Son of God’? They got it from Psalm 2 – inspired one thousand years prior to Jesus’ coming. It was and is logically possible for Jesus to not be the ‘Son of God’ if he was also not the ‘Christ’. This was the position that the Jewish leaders took as we see above.
It is also logically possible for Isa/Jesus to be both the ‘Christ and ‘the Son of God’. We see this in how Peter, a leading disciple of Isa (PBUH) answers when asked. The Gospel says:
13 [Jesus] asked his disciples, “Who do people say the Son of Man is?”
14 They replied, “Some say John the Baptist; others say Elijah; and still others, Jeremiah or one of the prophets.”
15 “But what about you?” he asked. “Who do you say I am?”
16 Simon Peter answered, “You are the Messiah, the Son of the living God.”
17 Jesus replied, “Blessed are you, Simon son of Jonah, for this was not revealed to you by flesh and blood, but by my Father in heaven. (Matthew 16:13-17)
Peter combines the title “Messiah” with ‘Son of God’ naturally, because it was so established when both titles originated in the Psalms (Zabur). Jesus accepts this as a revelation from God to Peter. Jesus is ‘Messiah’ and therefore is also ‘Son of God’.
Impossible to be one without the other
But it is impossible, self-contradictory even, for Jesus to be ‘the Christ’ but not be the ‘Son of God’ because the two terms have the same source and mean the same thing. That would be the same as saying that a certain shape is a ‘circle’ but it is not ‘round’. A shape can be square and thus not be a circle nor be round. But if it is a circle then it is also round. Roundness is part of what it means to be a circle and to say that a certain shape is a circle but is not round is to be incoherent, or to misunderstand what a ‘circle’ and ‘roundness’ mean.
It is the same with ‘Christ’ and ‘son of God’. Jesus is both ‘Messiah’ and ‘Son of God’ (the assertion of Peter) or he is neither (the view of the Jewish leaders of that day); but he cannot be one and not the other.
What does ‘Son of God’ mean?
So what does the title mean? A clue appears in how the New Testament introduces the person of Joseph, one of the earliest disciples (not the Joseph of Pharaoh) and how it uses ‘son of…’. It says
36 Joseph, a Levite from Cyprus, whom the apostles called Barnabas (which means “son of encouragement”), 37 sold a field he owned and brought the money and put it at the apostles’ feet. (Acts 4:36-37)
You will see that the nickname ‘Barnabas’ means ‘son of encouragement’. Is the Gospel saying that his literal father’s name was ‘Encouragement’ and this is the reason he is called ‘son of encouragement’? Of course not! ‘Encouragement’ is an abstract concept which is difficult to define but is easy to understand by seeing it lived out in an encouraging person. By looking at the life and person of Joseph someone could ‘see’ encouragement in action and thus understand what ‘encouragement’ means. In this way, Joseph is the ‘son of encouragement’. He represented ‘encouragement’ in a living way.
“No one has ever seen God” (John 1:18). Therefore, it is hard for us to really understand the character and nature of God. What we need is to see God represented in a living way, but that is impossible since ‘God is Spirit’ and thus cannot be seen. The Gospel thus summarizes and explains the significance of the life and person of Isa al Masih by using both the title ‘Word of God’ and ‘Son of God’
14 The Word became flesh and made his dwelling among us. We have seen his glory, the glory of the one and only Son, who came from the Father, full of grace and truth…
16 Out of his fullness we have all received grace in place of grace already given. 17 For the law was given through Moses; grace and truth came through Jesus Christ. 18 No one has ever seen God, (John 1:14-18)
How do we know the grace and truth of God? We see it lived out in the real flesh-and-blood life of Jesus (PBUH). The disciples could understand the ‘grace and truth’ of God by seeing it in Jesus. The Law, with its commands, could not give us that visual example.
The Son … coming directly from God
Another use of ‘son of God’ also helps us to understand better what it means in regard to Isa/Jesus (PBUH). The Gospel of Luke lists the genealogy (father to son) of Jesus going right back to Adam. We pick up the genealogy at the very end where it says
38 … the son of Enosh, the son of Seth, the son of Adam, the son of God. (Luke 3:38)
We see here that Adam is called ‘the son of God’. Why? Because Adam had no human father; he came directly from God. Jesus also had no human father; he was born of a virgin. As it says above in the Gospel of John he directly ‘came from the Father’.
A ‘son of …’ example from the Qur’an
The Qur’an uses the expression ‘son of …’ in a similar way as the Injil. Consider the following ayah
They ask thee what they should spend (In charity). Say: Whatever ye spend that is good, is for parents and kindred and orphans and those in want and for wayfarers. And whatever ye do that is good, -God knoweth it well. (Surat al-Baqarah 2:215)
The word ‘wayfarers’ (or ‘travellers’) is literally written as ‘sons of the road’ in the original Arabic (‘ibni sabil’ or ابن السبيل). Why? Because interpreters and translators have understood that the phrase does not literally refer to ‘sons’ of the road, but that it is an expression to denote travellers – those who are strongly connected to and dependent on the road.
What ‘Son of God’ does not mean
It is the same with the Bible when it uses the term ‘son of God’. Nowhere in the Taurat, Zabur or Injil does the term ‘Son of God’ mean that God had sexual relations with a woman and had a literal and physical son as a result. This understanding was common in ancient Greek polytheism where gods had ‘wives’. But nowhere in the Bible (al kitab) is this stated. Certainly, this would be impossible since it says that Jesus was born of a virgin – thus no relations.
Summary
We saw here that the Prophet Isaiah around 750 BC had prophesied that one day in his future a Sign directly from the LORD would come
14 Therefore the Lord himself will give you a sign: The virgin will conceive and give birth to a son, and will call him Immanuel. (Isaiah 7:14)
By definition, a son from a virgin would have no human father. We saw here that the angel Gabriel (Jibril) had declared to Mary that this would happen because ‘the power of the Most High will overshadow you (Mary)’. This would not come about by unholy relations between God and Mary – that would indeed be blasphemy (shirk). No, this son would be a ‘holy one’ in a very unique way, proceeding directly from God without human plan or effort. He would proceed directly from God as words proceed directly from us. In this sense, the Messiah was the Son of God as well as the Word of God.