پرش به محتوا

” چرا باید کتاب مقدس را بخوانم؟ از این گذشته، این کتاب  مدت ها پیش نوشته شده است، به بسیاری از زبان ها ترجمه و ویرایش شده است. من شنیده ام که محتوای اصلی آن در طول سال ها تغییر کرده است”.

 من این جملات را بارها در مورد کتب تشکیل دهنده ی کتاب مقدس یعنی تورات، مزمور ها و اناجیل  شنیده ام.

بسیاری از ما هم جملاتی نظیر این را درباره ی کتاب مقدس شنیده ایم. این کتاب حقیقآ پیش از دو هزار سال پیش نوشته شده است. آیا می توانیم بگوییم کتاب مقدسی که امروز در دست ماست حاوی نوشته های پیامبران است؟ آیا کتاب مقدس می تواند تغییر کرده باشد؟ آیا پاسخی غیر دینی یعنی پاسخی از دیدگاه علمی یا منطقی دیگری برای جواب این سؤال ها وجود دارد           

 شناسنامهاصول اساسی نقد از مت 

بسیاری از کسانی که این سؤال را می دهند، متوجه نیستند که یک رشته علمی وجود دارد، معروف به نقد متنی، که با استفاده از آن می توانیم به این سؤالات پاسخ دهیم. ما با کمک این علم به این سؤالات پاسخ می دهیم. این علم از نسخه های خطی قدیمی کمک های شایانی می گیرد. در این مقاله از دو اصل مهم استفاده شده است که در نقد متون کتاب مقدس مورد استفاده قرار می گیرد. بنابراین نمودار بعدی را بررسی می کنیم. در این قسمت می بینیم که در اینجا به نسخه های خطی قدیمی اشاره دارد که طی سالیان متمادی برای ما حفظ و نگه داری شده است.

 یک جدول زمانی که چگونه همه کتاب های باستانی امروز به ما مراجعه می شود

این نمودار نشان دهنده ی نسخه های خطی 500 سال پیش از میلاد مسیح است. نسخه ی اصلی کتاب چون خیلی کهنه است، قبل از فرسودگی کامل، نسخه ای از آن تهیه می کنند.(نسخه ی اول)

نسخه های خطی توسط استادان حرفه ای منتقل و کپی شده اند. با گذشت سالها، نسخه های دیگری هم تهیه شدند.(نسخه های دوم و سوم)

در بعضی مقاطع، یک نسخه به گونه ای حفظ شده است که تا به امروز وجود دارد.(نسخه ی سوم) در نمودار نمونه ما نسخه ی کپی موجود در 500 سال پیش از میلاد تهیه شده است. موجودیت کتاب در آن تاریخ (500 سال قبل میلاد) اولین چیزی است که می توانیم در مورد کتاب بدانیم. بنابراین، ما نمی توانیم  نسخه هایی که بین 500 سال قبل از میلاد و 500 سال بعد میلاد مسیح هستند را تایید و بررسی کنیم.

به عنوان مثال، اگر در مراحل نسخه برداری (نسخه اول به نسخه ی دوم) اشتباهی رخ داده باشد ما نمی توانیم از آن آگاه باشیم؛ چون نسخه ی قدیمی (نسخه ی اول) برای مقایسه و بررسی وجود ندارد. کپی ها و نسخه هایی که در بازه ی زمانی 500 سال قبل و بعد میلاد مسیح وجود دارند نامعلوم و نامشخص اند و ممکن است در روند نسخه برداری آنها اشتباهی رخ داده یاشد.

بنابراین، اولین اصل نقد از دیدگاه متن شناسی این است: هر چه فاصله ی زمانی این دوره که با “ایکس” نشان داده شده، کمتر باشد، می توانیم از درستی نسخه ها اطمینان پیدا کنیم. البته امروز نسخه هایی که در دست داریم به یک عدد اکتفا نمی کند. تصور کنید که ما دو نسخه داریم و در فصل مشترک هر دو نسخه ما با این عبارات روبه رو می شویم:

با تعداد کمی نسخه خطی (MSS) ، پایه متن کمی است

در کدام از نسخه ها خطا و اشتباه وجود دارد؟

در اینجا ما تفاوت را می بینیم (در یکی” یوونا” و در دیگری “یوحنا”) وقتی نسخه ها کم باشند، مثلا دو عدد باشند، تشخیص خطا دشوار می شود.

در نسخه ی اصلی نویسنده یا “یوونا” نوشته است و یا “یوحنا”. در یکی از این دو نسخه باید اشتباهی رخ داده  باشد. سوال این است: خطا در کدامیک وجود دارد؟ تصمیم گیری بر اساس دو نسخه ای که در اختیار داریم بسیار دشوار است.

حال تصور کنید که دو نسخه دیگر هم از این کتاب پیدا شده است. به تصویر بعدی نگاه کنید:

اکنون چهار نسخه خطی داریم و به راحتی می توان فهمید که کدامیک از آنها خطا داشته است

اکنون پیدا کردن خطا آسانتر است. به احتمال زیاد اشتباه فقط یکبار رخ داده است. بنابراین، خطایی که هنگام انتقال و کپی نسخه های خطی رخ داده است، در دست نوشته ی دوم است. نویسنده ی دست نوشته های خطی در مورد “یوویا” چیزی ننوشته است؛ بلکه او از “یوحنا” یاد کرده است.

این مثال ساده، دومین اصل تحلیل و آنالیز کردن متن را نشان می دهد. به این ترتیب ما نتیجه می گیریم که هرچه امروز تعداد نسخه های خطی در دست ما  بیشتر باشد، تشخیص و تصحیح خطاها و همچنین تعیین آنچه نویسنده در متن اصلی گفته است، ساده تر است.

کتاب های تاریخی و نقد و بررسی متون    

بنابراین، ما برای تأیید صحت متون قدیمی و باستانی، نیاز به دو اصل نقد داریم:

1  .  تعیین کردن مدت زمان بین نوشته های اصلی و نسخه های قدیمی

2   .   تعداد نسخه هایی که امروز به دست ما رسیده را حساب و تعیین کردن.    

از آنجا که این اصول در مورد کلیه نسخه های خطی قدیمی و باستانی اعمال می شود، می توان آنها را در کتاب مقدس و سایر کتابهای باستانی نیز استفاده کرد. ( منبع: مک داول.جاش، شواهد مسیحیت و رأی دادگاه   1979. ص  42-48 )

به جدول بعدی نگاه کنید.   

شماره   مدت و زمان نسخه های اولیهزمان و تاریخ نوشته شدن نسخه هانویسنده
10950 900 سال بعد از میلاد مسیح50 سال قبل از میلاد مسیحقیصر
71250900 سال بعد از میلاد مسیح350 سال قبل از میلادافلاطون
514001100 سال بعد از میلاد مسیح300 سال قبل از میلاد مسیحارسطو*
81300900 سال بعد از میلاد مسیح400 سال قبل از میلاد مسیحتوسیدید
81300900 سال بعد از میلاد مسیح400 سال قبل از میلاد مسیحهرودوت
10014001000 سال بعد از میلاد مسیح400 سال قبل از میلاد مسیحسوفوکل
 2010001100 سال بعد از میلاد مسیح100 سال قبل از میلاد مسیحتاسیتوس
7750850 سال بعد میلاد مسیح100 سال قبل از میلاد مسیحپلینیوس
         

*  همه ی آثار

این نویسندگان از اصلی ترین و مهمترین نویسندگان کلاسیک در دوران باستان هستند و نوشته های آنان بر توسعه تمدن مدرن تأثیر گذاشته است. تعداد نسخه های خطی تقریباً بین 10 الی 100 است و این نسخه ها  1000 سال پس از نسخه های اصلی نوشته شده اند.

نقد متنی کتاب مقدس

جدول زیر بر اساس آیات انجیل درست شده است:

(برگرفته از کامفرت، پ.و. منشاء کتاب مقدس، 1992. ص. 193)

مدت و زمانتاریخ دست نوشته هازمان و تاریخ نوشته شدن نسخه هانسخه های خطی
40 سال130 سال بعد میلاد مسیح90 سال بعد از میلاد مسیحجان ریلند
110 سالبین سال های 200-150 بعد میلاد مسیح90سال بعد از میلاد مسیحپاپیروس بدمر
140 سال200 سال بعد میلاد مسیح60سال بعد از میلاد مسیحچِسْتِربیتی‌
265 سال325 سال بعد میلاد مسیحبین سال های 60-90 بعد از میلاد مسیحکدکس واتیکانوس
290 سال350 سال بعد میلاد مسیحبین سال های 60- 90 بعد از میلاد مسیحسینائیه

خلاصه ی نقد متنی و بررسی ها بر روی کتاب مقدس

تعداد  نسخه های عهد جدید آنقدر زیاد است که نمی توان آنها را در یک جدول گنجاند. یکی از محققانی که سالها در این زمینه کار و مطالعه  کرده است، می گوید:

” امروزه بیش از 24000 نسخه از بخش هایی از کتاب مقدس (انجیل) وجود دارد. هیچ کتاب و یا اثر دیگری تاکنون این تعداد دست نوشته را نداشته است. اثر هومر، الیاد با داشتن 643 نسخه در رده ی دوم است.

منبع: مک داول.جاش، شواهد مسیحیت و رأی دادگاه   1979. ص 40

یک محقق برجسته در موزه ی بریتانیا نیز با این نظر موافق است:

“محققان راضی هستند  که نویسندگان اصلی این متون  یونانی و رومی بوده اند. با این وجود هزاران نسخه ی دیگر وجود دارند” کنیون، ف.ج.

مدیر سابق موزه ی بریتانیا کتاب مقدس ما و نسخه های خطی باستان. 1941 23

 من خودم کتابی درباره اسناد اولیه و قدیمی کتاب مقدس (عهد جدید) دارم. که اینگونه شروع می شود:

” این کتاب از نسخه های خطی قدیمی  کتاب مقدس  فقط 69 تای آنها را به شما نشان می دهد. تاریخ ثبت و نوشتن این دست نوشته ها مربوط به 100-300 سال قبل از میلاد مسیح است. اینها 3/2 عهد جدید را تشکیل می دهند.”

(پ.کمفورت، <<  The Text of the Earliest NT Greek MSS>>. ص 17، 2001)

به عبارت دیگر، قدمت بیشتر این نسخه های خطی که امروزه ما در دست داریم بسیار قدیمی است و قدمت آنهابه 100 سال پس از نگارش عهد جدید می رسد. تاریخ این دست نوشته ها به قبل از زمان کنستانتین یا کلیسای روم برمی گردد. این نسخه های خطی در اطراف همه ی کشورهای کنار دریای مدیترانه  یافت شده اند. هنگامی که یک نسخه در یک منطقه یافت شود، اگر اشتباه و یا خطایی در متون رخ بدهد، می توان با مقایسه آن با دست نوشته هایی که در مکان های دیگر یافت شده است، آن را مقایسه و تصحیح کرد. اما همه نسخه های خطی مربوط به کتاب مقدس یکسان هستند.

پس چه می توان نتیجه گرفت؟ یقینا بر اساس تمامی این بررسی ها و تحقیقات می توان گفت که تعداد نسخه های خطی عهد جدید (انجیل)، بسیار بیشتر از هر آثار دیگری در بازه ی زمانی خود است. با این حساب می توان نتیجه گرفت که:

“اگر به درستی  عهد جدید شک کنیم، به تمامی آثار هم دوره ای آن نیز از جمله آثار کلاسیک شک کرده ایم. همچنین باید به یاد داشت که هیچ کدام از این آثار به اندازه ی عهد جدید درستی خود را اثبات نمی کند.”

منتگمری،  تاریخ و مسیحیت. 1971. ص.29)

می بینیم که او می گوید اگر به درستی  عهد جدید شک کنیم، به تمامی آثار هم دوره ای آن نیز از جمله آثار کلاسیک شک کرده ایم. هیچ تاریخدان و پژوهشگری این کار را نکرده است. چرا با وجود اینکه از آثار هرودوت  8 نسخه و دست نوشته به مدت 1300 سال باقی مانده است، به درستی  آثار او شک نمی کنند؟

در حالی که از کتاب مقدس 24000 دست نوشته و نسخه های خطی باقی مانده است. با این وجود هستند کسانی که دچار شک و تردید می شوند اما آیا این درست است؟ این معنایی ندارد.

 ما می دانیم که متون کتاب مقدس با تغییر اوضاع سیاسی، زبانها و امپراتوریها تغییری نکرده است، زیرا تاریخ اولین نسخه خطی به زمان قبل از این وقایع برمی گردد. به عنوان مثال، ما می دانیم که نه پاپ و نه امپراطور روم، کنستانتین کتاب مقدس را تغییر ندادند، زیرا نسخه های خطی که ما، قبل از زمان کنستانتین و پاپ نوشته شده اند و مطابق با متون و نسخه های بعد از خود هستند. تاریخچه ی نسخه های خطی که امروزه در ترجمه کتاب مقدس به کار می رود به زمان قبل پیامبر اسلام بر می گردد. پیامبر اسلام نیز خود کتاب مقدس دوران خود تأیید کرده بود.

این مهم است زیرا با مقایسه نسخه های خطی می فهمیم که متون کتاب مقدس از زمان وی تغییر نکرده اند.

این در نمودار بعدی نشان داده شده است. می بینیم که نسخه های خطی که در ترجمه کتاب مقدس مدرن به کار رفته است به دوران بسیار قدیم باز می گردد.

کتاب مقدس مدرن از اولین نسخه های خطی موجود ترجمه شده است ، بسیاری از 100-300 پس از میلاد. این نسخه های خطی منبع بسیار قبل از کنستانتین یا سایر قدرت های مذهبی – سیاسی و قبل از زمان حضرت محمد (ص) آمده است

نتیجه می گیریم که هیچ چیزی و هیچ کسی متون کتاب مقدس را تغییر نداده است. ما می توانیم از این موضوع اطمینان داشته باشیم که کتاب مقدسی که در حال حاضر در دست داریم، با ورژن اصلی اش هیچ فرقی ندارد. نسخه های خطی این اطمینان را به ما می دهند.

نقد متون در سخنرانی دانشگاه

من این افتخار را داشتم که خیلی وقت پیش در دانشگاه غربی انتاریو در کانادا سخنرانی عمومی داشته باشم. در زیر یک فیلم 17 دقیقه ای از بخشی از سخنرانی که این سؤال را پوشش می دهد آورده شده است.

تاکنون ما فقط به نقد متنی عهد جدید – انجیل – نگاه کرده ایم. اما در مورد تورات و زبور – کتابهایی که عهد عتیق را تشکیل می دهند چه می توان گفت؟ در ویدیوی 7 دقیقه ای در زیر، من به طور خلاصه اصول نقد متون عهد عتیق را توضیح داده ام.

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *